Με αφορμή του ταξιδιού που εκανε ο αδελφος μου το καλοκαιρι αλλα και του τελευταιου αντιο στον κυρ Σπυρο,ο οποιος εφυγε εχθες από κοντα μας σε υληκια 83 ετων,ενος αξιαγαπητου ανθρωπου που εζησε ολη του τη ζωη στο μοναχικο αυτό νησι,θα θυμισω σε οσους γνωριζουν και θα συστησω σε οσους όχι αυτό το απομονωμενο Ελληνικο νησι.Νησι οπου ειχα την τυχη να επισκεφτω αρχες και μεσα δεκαετιας ογδωντα,οπου και περασα αξέχαστες μερες μαζι με τους ντοπιους αλλα και αλλους που τους εφερνε όπως και εμενα ο τοπος καταγωγης τους.
Δεν θα ξεχασω την αφηξη μου στο νησι,ξημερώματα ακομα ,όταν ανοιχτα του λημανιου μας πλευρισαν οι ψαρόβαρκες να ξεφορτοθουμε γιατι δεν επιανε λημανι το καραβι λογο βαθους και τα κυματα να μας πηγαινοφερνουν!Εμοιαζε λιγάκι σαν τυχη να πεσεις μεσα στη βαρκα στο σκοταδι με καιρο.Το νησι ξερο και αφυλοξενο σε αντιθεση με τους κατοικους του,ομως γεματο εκπλήξεις ζωντας το και γνωρίζοντας το καθημερινα.Δεν μου ελειψε η εξερευνηση στην πλαγια που δεσπωζει πανω από το λημανι οπου καποτε ηταν το χωριο πριν τους σεισμούς και κοιτονταν πια τα χαλασματα των παλαιων σπιτιων του,σε ένα από τα οποια σκοτωθηκε και ο προπάππους μου.Η μονη μας διασκεδαση τοτε το καφενιο και το σουβλαντζιδικο του χωριου και τα θρυλικα διπλα που καναμε στο γυπεδο μπάσκετ διπλα στο λημανι όταν χαμηλωνε ο ηλιος με τα υπολοιπα παιδια,πολλα προερχωμενα από εφηβικες ομαδες της Αττικης.
Επισης ειχα την τυχη να περασω μερικες μερες στο σπιτι του Κοντιμπα όπως τον ελεγαν,στην άλλη ακρη του νησιου οπου το μονο μεσο να παμε ηταν τα γαιδουρακια η η βαρκα.Το σπιτι ηταν στη πλαγια ενός κολπου και διπλα στο μαντρι οπου ειχε τα ζωα του οπου φυσικα δεν ειχε ρευμα ,ειχε όμως ελαχιστο νερο από ένα πηγαδι.Τα βραδια ο φωτισμος ηταν από λαμπες πετρελαιου και το πρωινο μας με ψωμι δικο τους τυρια και γαλα από τα ζωα.Ένα μεσημερι εσφαξε ένα ζωο και καναμε τραπεζι με όλα οσα μας παρηχε η γη και τα ζωα της,απλα και ομορφα.
Ο Άγιος Ευστράτιος (Αη Στράτης) είναι νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου με 270 κατοίκους (απογραφή 2011). Διοικητικά ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Λήμνου της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Χρύση, Αλόννησος, Νέαι, επειδή αναδύθηκε από τη θάλασσα, και Ιερά εξαιτίας του Αγίου Ευστρατίου είναι μερικές από τις ονομασίες που του έχουν αποδοθεί. Είναι το πιο απομονωμένο νησί του Αρχιπελάγους. Από την προς Β. Λήμνο απέχει 18 ναυτικά μίλια, από την προς Ν. Σκύρο 38, από την προς ΝΑ. Λέσβο 42,από τα προς Δ. Ερημόνησα 32 και από την προς ΒΔ. άκρη της Χαλκιδικής (Ακράθωνα) 48 περίπου ναυτικά μίλια. Το νησί έχει σχήμα άνισου τριγώνου με την υποτείνουσα προς τη Δύση, εμβαδόν 49,6 τετραγ. χιλιόμετρα και μήκος ακτογραμμής 37 χιλιόμετρα.
Το νησί πήρε το όνομά του καθώς ο Όσιος Ευστράτιος ο Θαυματουργός έζησε στο νησί τον 9ο αιώνα ως εξόριστος, γιατί ήταν αντίθετος προς την εικονομαχική πολιτική του βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα του Αρμένιου. Το νησί αναφέρεται στο Νησολόγιο Isolario από τον Κριστόφορο Μπουοντελμόντι το 1420 ως Sanstrati.
Η γεωλογική σύστασή του είναι ηφαιστειογενής. Το έδαφός του είναι λοφώδες και δεξιά και αριστερά της κορυφογραμμής που διασχίζει από Β. προς Ν. το νησί σχηματίζονται λόφοι που προχωρούν προς τη θάλασσα με γκρεμούς πιο απότομους κατά την ανατολική πλευρά του νησιού. Οι υψηλότερες κορυφές είναι το Σημάδι (298μ.), ο Άγιος Αλέξης και ο Προφήτης Ηλίας. Ανάμεσα στους λόφους της δυτικής πλευράς σχηματίζονται μικρές κοιλάδες που τελειώνουν σε γραφικές αμμουδερές ακρογιαλιές. Μεγαλύτερη απ' όλες είναι η κοιλάδα, όπου βρίσκεται και το μοναδικό χωριό. Στη ΒΑ πλευρά του νησιού απλώνεται μια επικλινής πεδινή ζώνη μήκους περίπου ενός χιλιομέτρου.
Επίγεια τρεχούμενα ή στάσιμα νερά δεν υπάρχουν, μόνο υπόγεια. Η μεγαλύτερη πηγή είναι στη Μεγάλη Παναγιά ανατολικά του χωριού, απ΄όπου γίνεται και η ύδρευση των κατοίκων. Το κλίμα κατατάσσεται στα ημίυγρα με μέτριες βροχές και σπάνια χιόνια.
Οι σεισμοί του 1968 έγιναν η αιτία για να καταστραφεί ο γραφικός οικισμός με ανεμόμυλους στην κορυφή του μικρού λοφίσκου, όπου οι κάτοικοι ακολουθώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Αιγαίου είχαν χτίσει τις κατοικίες τους. Ο σημερινός οικισμός που χτίστηκε στην περίοδο της δικτατορίας του 1967 είναι απλωμένος στην κοιλάδα. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και την κτηνοτροφία και αντιμετωπίζουν συχνά, ιδίως το χειμώνα προβλήματα στην επικοινωνία με τα άλλα νησιά και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Τα παλαιότερα κατάλοιπα της ανθρώπινης παρουσίας στο νησί βρίσκονται στην ανατολική ακτή και χρονολογούνται στη μυκηναϊκή περίοδο, ενώ λείψανα των ιστορικών χρόνων υπάρχουν σε όλη σχεδόν τη δύσβατη και άγονη έκταση. Ξεχωρίζουν οι αναλημματικοί τοίχοι των αρχαϊκών χρόνων κοντά στο κοιμητήριο και ελληνιστικοί τάφοι γύρω από το λιμάνι.
Κατά τον 20ό αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας για τους αριστερούς. Την αρχή έκανε το 1929 η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου με βάση το νόμο του 1929 "περί Ιδιωνύμου αδικήματος" και τότε βρέθηκαν οι πρώτοι εκτοπισμένοι κομμουνιστές στο νησί. Οι επόμενες κυβερνήσεις συνέχισαν να χρησιμοποιούν τον Αη Στράτη για την εκτόπιση αριστερών και το φαινόμενο κορυφώθηκε στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά 1936-1941, όπου εκτοπίστηκαν εκεί εκατοντάδες αντίπαλοι του καθεστώτος, κυρίως κομμουνιστές αλλά και συνδικαλιστές, δημοκρατικοί πολίτες και αντιφασίστες.
Στις 26 Απρίλη του 1941, λίγο πριν οι Γερμανοί καταλάβουν το νησί κι ενώ γινόταν διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των εξορίστων μεταξύ αντιπροσωπείας των εξορίστων και του σταθμάρχη διοικητή της φρουράς του νησιού, ο σταθμάρχης φοβούμενος μήπως αποδράσουν οι εξόριστοι παρέταξε τους 12 χωροφύλακες που διέθετε και αυτοί άρχισαν να πυροβολούν τους εξόριστους με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 3 και να τραυματιστούν 2 άτομα. Στη συνέχεια ο σταθμάρχης παρέδωσε τους εξόριστους του Αη Στράτη στους Γερμανούς κατακτητές. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι εξόριστοι υπέφεραν τα πάνδεινα από έλλειψη τροφίμων, εφοδίων, περίθαλψης και πέθαναν από πείνα 33 κομμουνιστές κρατούμενοι.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από το γερμανικό ζυγό, τον Οκτώβρη του 1944, το στρατόπεδο εξορίας του Αη Στράτη έκλεισε και οι τελευταίοι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώθηκαν. Την Άνοιξη του 1947 ο Αη Στράτης άνοιξε και πάλι ως τόπος εξορίας αριστερών. Με τον αναγκαστικό νόμο 511 της 31ης Δεκεμβρίου 1947 (Α299) "Περί μέτρων αναφερομένων εις τους υπό εκτόπισιν διατελούντας" η επίσημη ονομασία του στρατοπέδου του Αη Στράτη έγινε "Στρατόπεδον Πειθαρχημένης Διαβιώσεως Εκτοπισμένων". Μετά το κλείσιμο της Μακρονήσου ο Αη Στράτης αποτέλεσε τον μαζικότερο τόπο εξορίας.
Σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι εκτοπίστηκαν στο νησί αυτό, όπως οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος και Τάσος Λειβαδίτης, οι λογοτέχνες Μενέλαος Λουντέμης, Θέμος Κορνάρος, Δημήτρης Φωτιάδης, οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης, Τζαβαλάς Καρούσος και πολλοί άλλοι. Επίσης, πολλοί αριστεροί πολιτικοί εκτοπίστηκαν στον Αη Στράτη, όπως ο Ηλίας Ηλιού, ο Κώστας Γαβριηλίδης, ο Στέφανος Σαράφης και άλλοι.
Υπολογίζεται ότι από το 1947 μέχρι το 1962 πέρασαν από το νησί περίπου 9000 αριστεροί κρατούμενοι. Το στρατόπεδο κράτησης του Αη Στράτη έκλεισε οριστικά το 1962.
Την περίοδο της Δικτατορίας χρησιμοποιήθηκε ώς τόπος εκτόπισης για μικρό αριθμό εξορίστων. Ανάμεσα τους και ο Γ. Αλευράς.
Σήμερα, λειτουργεί το Μουσείο Δημοκρατίας, στο κτίριο του πρώτου διδακτηρίου του νησιού, το οποίο στα χρόνια του εκτοπισμού πολιτικών εξορίστων χρησιμοποιήθηκε ως αναρρωτήριο. Αποκαταστάθηκε κατά τα έτη 2005-2007.
Επίσης στην Αθήνα υπάρχει το Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Αη Στράτη στον Κεραμεικό με αρχειακό και μουσειακό υλικό από τον Αη Στράτη και άλλους τόπους εξορίας.
Πηγη https://el.wikipedia.org/wiki/Άγιος_Ευστράτιος
Να παραθεσω και ένα βιντεακι που τραβηξε ο αδερφος μου.
Το θεμα είναι αφιερωμενο σε οσους ζουν η εζησαν και πεθαναν στον Αη Στρατη.
Δεν θα ξεχασω την αφηξη μου στο νησι,ξημερώματα ακομα ,όταν ανοιχτα του λημανιου μας πλευρισαν οι ψαρόβαρκες να ξεφορτοθουμε γιατι δεν επιανε λημανι το καραβι λογο βαθους και τα κυματα να μας πηγαινοφερνουν!Εμοιαζε λιγάκι σαν τυχη να πεσεις μεσα στη βαρκα στο σκοταδι με καιρο.Το νησι ξερο και αφυλοξενο σε αντιθεση με τους κατοικους του,ομως γεματο εκπλήξεις ζωντας το και γνωρίζοντας το καθημερινα.Δεν μου ελειψε η εξερευνηση στην πλαγια που δεσπωζει πανω από το λημανι οπου καποτε ηταν το χωριο πριν τους σεισμούς και κοιτονταν πια τα χαλασματα των παλαιων σπιτιων του,σε ένα από τα οποια σκοτωθηκε και ο προπάππους μου.Η μονη μας διασκεδαση τοτε το καφενιο και το σουβλαντζιδικο του χωριου και τα θρυλικα διπλα που καναμε στο γυπεδο μπάσκετ διπλα στο λημανι όταν χαμηλωνε ο ηλιος με τα υπολοιπα παιδια,πολλα προερχωμενα από εφηβικες ομαδες της Αττικης.
Επισης ειχα την τυχη να περασω μερικες μερες στο σπιτι του Κοντιμπα όπως τον ελεγαν,στην άλλη ακρη του νησιου οπου το μονο μεσο να παμε ηταν τα γαιδουρακια η η βαρκα.Το σπιτι ηταν στη πλαγια ενός κολπου και διπλα στο μαντρι οπου ειχε τα ζωα του οπου φυσικα δεν ειχε ρευμα ,ειχε όμως ελαχιστο νερο από ένα πηγαδι.Τα βραδια ο φωτισμος ηταν από λαμπες πετρελαιου και το πρωινο μας με ψωμι δικο τους τυρια και γαλα από τα ζωα.Ένα μεσημερι εσφαξε ένα ζωο και καναμε τραπεζι με όλα οσα μας παρηχε η γη και τα ζωα της,απλα και ομορφα.
Ο Άγιος Ευστράτιος (Αη Στράτης) είναι νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου με 270 κατοίκους (απογραφή 2011). Διοικητικά ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Λήμνου της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Χρύση, Αλόννησος, Νέαι, επειδή αναδύθηκε από τη θάλασσα, και Ιερά εξαιτίας του Αγίου Ευστρατίου είναι μερικές από τις ονομασίες που του έχουν αποδοθεί. Είναι το πιο απομονωμένο νησί του Αρχιπελάγους. Από την προς Β. Λήμνο απέχει 18 ναυτικά μίλια, από την προς Ν. Σκύρο 38, από την προς ΝΑ. Λέσβο 42,από τα προς Δ. Ερημόνησα 32 και από την προς ΒΔ. άκρη της Χαλκιδικής (Ακράθωνα) 48 περίπου ναυτικά μίλια. Το νησί έχει σχήμα άνισου τριγώνου με την υποτείνουσα προς τη Δύση, εμβαδόν 49,6 τετραγ. χιλιόμετρα και μήκος ακτογραμμής 37 χιλιόμετρα.
Το νησί πήρε το όνομά του καθώς ο Όσιος Ευστράτιος ο Θαυματουργός έζησε στο νησί τον 9ο αιώνα ως εξόριστος, γιατί ήταν αντίθετος προς την εικονομαχική πολιτική του βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα του Αρμένιου. Το νησί αναφέρεται στο Νησολόγιο Isolario από τον Κριστόφορο Μπουοντελμόντι το 1420 ως Sanstrati.
Η γεωλογική σύστασή του είναι ηφαιστειογενής. Το έδαφός του είναι λοφώδες και δεξιά και αριστερά της κορυφογραμμής που διασχίζει από Β. προς Ν. το νησί σχηματίζονται λόφοι που προχωρούν προς τη θάλασσα με γκρεμούς πιο απότομους κατά την ανατολική πλευρά του νησιού. Οι υψηλότερες κορυφές είναι το Σημάδι (298μ.), ο Άγιος Αλέξης και ο Προφήτης Ηλίας. Ανάμεσα στους λόφους της δυτικής πλευράς σχηματίζονται μικρές κοιλάδες που τελειώνουν σε γραφικές αμμουδερές ακρογιαλιές. Μεγαλύτερη απ' όλες είναι η κοιλάδα, όπου βρίσκεται και το μοναδικό χωριό. Στη ΒΑ πλευρά του νησιού απλώνεται μια επικλινής πεδινή ζώνη μήκους περίπου ενός χιλιομέτρου.
Επίγεια τρεχούμενα ή στάσιμα νερά δεν υπάρχουν, μόνο υπόγεια. Η μεγαλύτερη πηγή είναι στη Μεγάλη Παναγιά ανατολικά του χωριού, απ΄όπου γίνεται και η ύδρευση των κατοίκων. Το κλίμα κατατάσσεται στα ημίυγρα με μέτριες βροχές και σπάνια χιόνια.
Οι σεισμοί του 1968 έγιναν η αιτία για να καταστραφεί ο γραφικός οικισμός με ανεμόμυλους στην κορυφή του μικρού λοφίσκου, όπου οι κάτοικοι ακολουθώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Αιγαίου είχαν χτίσει τις κατοικίες τους. Ο σημερινός οικισμός που χτίστηκε στην περίοδο της δικτατορίας του 1967 είναι απλωμένος στην κοιλάδα. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και την κτηνοτροφία και αντιμετωπίζουν συχνά, ιδίως το χειμώνα προβλήματα στην επικοινωνία με τα άλλα νησιά και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Τα παλαιότερα κατάλοιπα της ανθρώπινης παρουσίας στο νησί βρίσκονται στην ανατολική ακτή και χρονολογούνται στη μυκηναϊκή περίοδο, ενώ λείψανα των ιστορικών χρόνων υπάρχουν σε όλη σχεδόν τη δύσβατη και άγονη έκταση. Ξεχωρίζουν οι αναλημματικοί τοίχοι των αρχαϊκών χρόνων κοντά στο κοιμητήριο και ελληνιστικοί τάφοι γύρω από το λιμάνι.
Κατά τον 20ό αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας για τους αριστερούς. Την αρχή έκανε το 1929 η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου με βάση το νόμο του 1929 "περί Ιδιωνύμου αδικήματος" και τότε βρέθηκαν οι πρώτοι εκτοπισμένοι κομμουνιστές στο νησί. Οι επόμενες κυβερνήσεις συνέχισαν να χρησιμοποιούν τον Αη Στράτη για την εκτόπιση αριστερών και το φαινόμενο κορυφώθηκε στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά 1936-1941, όπου εκτοπίστηκαν εκεί εκατοντάδες αντίπαλοι του καθεστώτος, κυρίως κομμουνιστές αλλά και συνδικαλιστές, δημοκρατικοί πολίτες και αντιφασίστες.
Στις 26 Απρίλη του 1941, λίγο πριν οι Γερμανοί καταλάβουν το νησί κι ενώ γινόταν διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των εξορίστων μεταξύ αντιπροσωπείας των εξορίστων και του σταθμάρχη διοικητή της φρουράς του νησιού, ο σταθμάρχης φοβούμενος μήπως αποδράσουν οι εξόριστοι παρέταξε τους 12 χωροφύλακες που διέθετε και αυτοί άρχισαν να πυροβολούν τους εξόριστους με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 3 και να τραυματιστούν 2 άτομα. Στη συνέχεια ο σταθμάρχης παρέδωσε τους εξόριστους του Αη Στράτη στους Γερμανούς κατακτητές. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι εξόριστοι υπέφεραν τα πάνδεινα από έλλειψη τροφίμων, εφοδίων, περίθαλψης και πέθαναν από πείνα 33 κομμουνιστές κρατούμενοι.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από το γερμανικό ζυγό, τον Οκτώβρη του 1944, το στρατόπεδο εξορίας του Αη Στράτη έκλεισε και οι τελευταίοι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώθηκαν. Την Άνοιξη του 1947 ο Αη Στράτης άνοιξε και πάλι ως τόπος εξορίας αριστερών. Με τον αναγκαστικό νόμο 511 της 31ης Δεκεμβρίου 1947 (Α299) "Περί μέτρων αναφερομένων εις τους υπό εκτόπισιν διατελούντας" η επίσημη ονομασία του στρατοπέδου του Αη Στράτη έγινε "Στρατόπεδον Πειθαρχημένης Διαβιώσεως Εκτοπισμένων". Μετά το κλείσιμο της Μακρονήσου ο Αη Στράτης αποτέλεσε τον μαζικότερο τόπο εξορίας.
Σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι εκτοπίστηκαν στο νησί αυτό, όπως οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος και Τάσος Λειβαδίτης, οι λογοτέχνες Μενέλαος Λουντέμης, Θέμος Κορνάρος, Δημήτρης Φωτιάδης, οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης, Τζαβαλάς Καρούσος και πολλοί άλλοι. Επίσης, πολλοί αριστεροί πολιτικοί εκτοπίστηκαν στον Αη Στράτη, όπως ο Ηλίας Ηλιού, ο Κώστας Γαβριηλίδης, ο Στέφανος Σαράφης και άλλοι.
Υπολογίζεται ότι από το 1947 μέχρι το 1962 πέρασαν από το νησί περίπου 9000 αριστεροί κρατούμενοι. Το στρατόπεδο κράτησης του Αη Στράτη έκλεισε οριστικά το 1962.
Την περίοδο της Δικτατορίας χρησιμοποιήθηκε ώς τόπος εκτόπισης για μικρό αριθμό εξορίστων. Ανάμεσα τους και ο Γ. Αλευράς.
Σήμερα, λειτουργεί το Μουσείο Δημοκρατίας, στο κτίριο του πρώτου διδακτηρίου του νησιού, το οποίο στα χρόνια του εκτοπισμού πολιτικών εξορίστων χρησιμοποιήθηκε ως αναρρωτήριο. Αποκαταστάθηκε κατά τα έτη 2005-2007.
Επίσης στην Αθήνα υπάρχει το Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Αη Στράτη στον Κεραμεικό με αρχειακό και μουσειακό υλικό από τον Αη Στράτη και άλλους τόπους εξορίας.
Πηγη https://el.wikipedia.org/wiki/Άγιος_Ευστράτιος
Να παραθεσω και ένα βιντεακι που τραβηξε ο αδερφος μου.
Το θεμα είναι αφιερωμενο σε οσους ζουν η εζησαν και πεθαναν στον Αη Στρατη.
